Raki do turystyki górskiej

W czasach gdy alpejskie szczyty zdobywało się w tweedowych marynarkach – tych samych, w których chadzano na polowania – konstrukcje raków nie były nadmiernie skomplikowane. Wystarczyło, by zapewniały przyczepność na śniegu i lodzie, a okoliczności ich zastosowania zależały wyłącznie od fantazji właściciela. Obecnie prostota nie jest już popularnym pojęciem, więc i raki wyewoluowały w wyspecjalizowane konstrukcje.

W poniższym artykule przedstawiamy modele do turystyki górskiej i alpinizmu, starając się przybliżyć najistotniejsze kwestie związane z ich wyborem. Na rynku znajdziecie również raki przeznaczone do wspinaczki lodowej, mikstowej i alpinizmu technicznego – wspominamy tu o nich w zakresie, który zapewni wam szerszy pogląd na to, co możecie znaleźć w sklepach. Aktualnie najbardziej popularnymi rodzajami – ze względu na sposób mocowania do buta – są raki koszykowe, półautomatyczne i automatyczne. Dwie pierwsze konstrukcje przeznaczone są głównie do turystyki, a ostatnia jest domeną wspinania zimowego.

Raki koszykowe są najbardziej uniwersalne i pasują właściwie na każdy rodzaj buta. Z przodu i tyłu umieszczono w nich specjalne ranty (koszyki), które – prawidłowo wyregulowane – trzymają się podeszwy. Dodatkowo wyposażone są w paski, którymi oplatamy but. Raki koszykowe są bezpośrednim następcą konstrukcji paskowych, które działały na podobnej zasadzie, ale ich wadą było to, że paski uciskały stopę, utrudniając przepływ krwi i przyczyniając do odmrożeń.

Raki półautomatyczne posiadają konstrukcję łączącą elementy raków koszykowych i automatycznych – z przodu znajduje się taki sam system mocowania jak w „koszykach”, a tył zapinany jest plastikowym lub metalowym zatrzaskiem, który mocuje raka do buta. „Półautomaty” są sztywniejsze niż „koszyki” i szybciej się je zakłada. Dedykowane są do bardziej zaawansowanych aktywności, a niektóre modele potrafią być równie skuteczne, jak raki automatyczne. Aby je założyć, potrzebujemy dość sztywnych butów ze specjalnym rantem z tyłu.

Raki automatyczne to najbardziej zaawansowany rodzaj raków, o których w tym artykule tylko wspomnimy. Od półautomatycznych różnią się mocowaniem przodu, gdzie zamiast koszyka znajduje się stalowy kabłąk. Dlatego potrzebujemy do nich sztywnych butów ze specjalnym rantem na podeszwie (z przodu i z tyłu). Taki sposób zapięcia jest najbardziej pewny i wygodny. Raki automatyczne przeznaczone są przede wszystkim do wspinaczki lub ambitnej turystyki wysokogórskiej, podczas której łatwość ich zakładania ma duże znaczenie.

SZCZEGÓŁY KONSTRUKCJI
Konstrukcja. Większość raków turystycznych na rynku ma budowę przegubową – przednia i tylna rama połączone są za pomocą łącznika. Pozwala to na elastyczność w ograniczonym zakresie oraz dopasowanie do podeszwy. Innym rozwiązaniem są raki sztywne, które służą głównie do technicznej wspinaczki.
Materiał. Zdecydowana większość modeli wykonana jest z hartowanej stali, która zapewnia dużą wytrzymałość i odporność na ścieranie. Poszukując możliwości obniżenia wagi, kilku producentów zdecydowało się na produkcję raków aluminiowych, przeznaczonych przede wszystkim dla narciarzy skiturowych, którzy przez większość
czasu noszą je w plecaku.
Liczba zębów. Modele turystyczne posiadają najczęściej 12 zębów. Więcej można znaleźć w rakach do wspinaczki technicznej (na przykład 14 zębów), a mniej – do turystyki zimowej (10 zębów).
Możliwość regulacji. Raki o budowie przegubowej dość łatwo dopasujemy do rozmiaru buta. Problem mogą mieć osoby o stopach małych (dzieci) lub większych od rozmiaru 46. W takich wypadkach trzeba sprawdzić, czy producent zapewnia dłuższe łączniki.
„Antisnow” to specjalne podkładki z tworzywa sztucznego, które zapobiegają przyklejaniu się mokrego śniegu do raków. Taka sytuacja jest bardzo niebezpieczna, więc zdecydowanie kupujmy modele z podkładkami przeciwśnieżnymi. Z moich doświadczeń wynika, że najlepsze posiadają raki Grivela (opatentowany system).

PRZEZNACZENIE
Wybór raków do turystyki wysokogórskiej spokojnie możemy ograniczyć do koszykowych i półautomatycznych. Jeśli raki będą nam potrzebne do turystyki w umiarkowanie stromym terenie śnieżnym lub na lodowcach – i raczej nie wybiegamy z naszymi aspiracjami w kierunku wspinania – w zupełności wystarczą nam modele koszykowe z dwunastoma zębami. Dopasujemy je do każdego rodzaju buta, będą także najkorzystniejszą opcją dla naszego portfela. Możemy jednak rozważyć wybór modelu z 10 lub z 12 zębami. W łatwiejszym terenie 10 zębów w zupełności wystarczy, a zyskamy na wadze. Wyjątek stanowią osoby o długich stopach (rozmiar 45 i więcej),bu których przestrzeń pośrodku raków jest zbyt duża i przy 10 zębach nie zapewnia odpowiedniej przyczepności. Do butów skiturowych będzie pasował właściwie każdy rodzaj raków, ale ze względu na specyfikę tego sportu można zastanowić się, czy nie pójść w minimalizm ;). Zwłaszcza że większość czasu poruszamy się na nartach, a jeśli już używamy raków, to prawdopodobnie pokonujemy śnieżne stoki, kuluary i fragmenty terenu umiarkowanie przetykane skałami. W takim wypadku można się zastanowić, czy najodpowiedniejszą opcją nie będą lekkie modele aluminiowe. Wprawdzie szybciej się zużywają, ale w terenie śnieżno-lodowym nie powinno mieć to większego znaczenia.

Innym rozwiązaniem jest kupno raków turystycznych, ale z wiązaniami automatycznymi (kilku producentów oferuje taką opcję), które powinny pasować na but narciarski – oczywiście musimy to sprawdzić podczas zakupów. Turystyka wysokogórska. Mając w planach poruszanie się w nieco bardziej wymagającym terenie, zastanówmy się, czy najlepszym rozwiązaniem nie będą raki półautomatyczne. Są sztywniejsze, mocniejsze i dedykowane do trudniejszego terenu alpejskiego. Większość modeli z tej grupy umożliwia łatwe wspinaczki. Warto zwrócić uwagę na to, by raki przeznaczone do turystyki wysokogórskiej miały minimum 12 zębów, co pozwoli na wygodne i bezpieczne podchodzenie w mocno eksponowanym terenie.

BLACK DIAMOND SERAC
Klasyczne, dwunastozębne raki. Dobrze sprawują się zarówno w terenie lodowcowym, jak i w stromych, śnieżnych kuluarach. Przednie zęby atakujące zapewniają odpowiednie podparcie na eksponowanych stokach. Podczas schodzenia lub na płaskim terenie stabilizację gwarantują boczne i tylne zęby. Raki wykonane są ze stali nierdzewnej i wyposażone w podkładki przeciwśnieżne. Producent oferuje trzy wersje tego modelu – koszykowe (Strap, 860 g), półautomatyczne (Clip, 905g) i automatyczne (Pro, 890 g) – dzięki czemu możemy je dopasować właściwie do każdego rodzaju buta. Producent dodatkowo zapewnia szerokie przednie kabłąki do butów skiturowych.
Cechy: 12 zębów, płaskie zęby atakujące, nierdzewna stal, różne warianty na różne buty • Waga: 860–905 g • Cena: 600 zł

CASSIN XLC NANOTECH
Dwunastozębne raki o aluminiowej konstrukcji, niemal identycznej jak w ultralekkim modelu XLC. Różnią się od niego wyłącznie tym, że posiadają wzmocnienia przednich zębów wykonane z zaawansowanego stopu stali Sandvik Nanoflex (lżejszej i mocniejszej od stali tradycyjnej), dzięki czemu są znacznie trwalsze, przy niewiele większej wadze. Doskonale sprawdzają się w skituringu i turystyce lodowcowej, a wybór wersji automatycznej lub półautomatycznej sprawia, że można je stosować z różnymi rodzajami butów. Regulacja rozmiaru w zakresie od 36 do 47.
Cechy: 12 zębów, aluminium i stal Sandvik Nanoflex, możliwość zamontowania jako raki automatyczne lub półautomatyczne • Waga: 478–558 g (w zależności od konfiguracji) • Cena: 729,90 zł